Waxaan War saxaafadeedkan qoraalka ah idiin siiyay maanta oo bishu tahay Arbaca 11 August 2016 in aan ka jawaabo fal aan sharciga iyo awoodaha wasiirka toona ahayn, oo uu ku talaabsaday wasiirka Wasaarada waxbarshada iyo tacliinta sare Mudane Cabdillahi Ibrahim Habane.
Asalkaba Diinta islaamku waxay u timi in ay ilaaliso : Diinta, Nafta, Maalka, Caqliga, iyo Cirdiga(Sharfta) banii aadamka. Sidaa daraadeed, ilaalinta sharafta qofka banii aadamka ahi
sharftiisa iyo karaamadiisu waa waajib qofwalba saaran. Cidii ku xad gudubta sharfta qofkale ama xuquuqahaa kale waxay diinteena Islaamku xaq u siisay in uu is difaaca ama ka goosto inta lagu sameeyey in leeg. Hadii uu iska saamaxana abaal marin Eebe ka siiyo.
Waxanu Ilaahay SWT qoraankiisa ku yidhi:
Sura Shura(Juz25,40): Xumaan Abaalkeeduna waa ku abaal marin mid la mid ah. Ruuxii iska cafiyana oo wanaajiyana Ajri iyo Abaalmarin ayuu Eebaa siin. Illaahayna ma jicla daalimiinta.
Suratu Nakhal: (Juz14, 126)Hadaad aad wax ciqaabaysaan u ciqaaba inta laydin Ciqaabay, hadaad samirtaana isagaa u khayr toon kuwa samra.
Suratu Isra:
Sidaa daaraadeed waxay shareecada islaamka xaq ii siinaysaa inaan difaaco karaadmadayda iyo sharaftayda oo intii la igu sameeyey in leeg ka jaro qofka. Hadaba anoo raacaya ta ka khary badan ee saamaxaada waxaanse xaq u leeyahay inaan saxo ta aniga la iga sheegay ee beenta ah oo ka sheego sida runtu tahay. waxaanan halkan kaga jawaabayaa oo kaliya waxii wasiirku lacata badan ku bixiyey ee eedaymo ahaa ee isaga iyo Afhayeenkiisa yar ee daydaynimada reeraysan ku curyaamay saxaafada ku baahiyeen.
Hadaba inta aana ka jawaabin eedaymaha waxaan jecel ahay inaan dib u jaleecno si koobana eedaymaha wasiirka:
kuwaas oo ay ka mid yihiin ficiladan hoos ku qoran.
- Wasiirku waxa uu soo adeegsaday Askar Police ah oo uu keenay Wasaaradii Waxbarashada. Kuwaas oo iga hor joogsaday inaan soo galo W.W.&.T.Sare. Askartan oo aan haysan wax warqad ah oo faraysa amarkan. waxana markii aan su’aalay sabata ay ii hor joogsadeed ii dhiibeen warqad buqshad ah oo magacaygu ku qoran yahay, Waxayna igu yidhaaheen waxay ka timi madaxtooyada ee oradoo la xidhiidh. “Anaga amar ayuunbaa lana soo siiyey” ayuu igu yidhi askarigii. Markii aan furay warqadahana wax warqad ah oo madaxtooyada ka timi kuma arag, hase ahaatee waxaan ku arkay warqada wasiirku ii soo qoray oo ay ku lifaaqan yihiin nuqulo warqado aan aniga iyo wasaaradu isku diray.
- Wasiirka iyo Afhayeenkiisu waxay warsaxaafadeeda ahaan ugu faafiyeen Saxaafada kala duwan iyo Baraba wararka ee “Guri Caareedyada Caalamiga ah” (International news websites) warqad aniga iyo hay’adaha dawliga qaarkood si gaar ah(Private) ugu socotay oo nuxurada qoraaladana warar aan sal iyo raad lahayn ka buuxdo, si ka baxsan sharciga, hab dhaqanka, anshaxa suuban, islaanimada iyo nidaamka wada shaqaynta xafiisyada dawladda loogu faafiyey.
- Waxa uu wasiirku jabsaday Xafiiskii Agaasimaha Guud ee wasaaradda isaga oo ka maqan. Arintan oo Ugub ku ah Maamulka madaxda dawlada Somaliland.
- Waxa wasiirku uu ku faafiyey dhaliilo been abuura oo uu ku tilmaamay inaan ka hor imi shaqooyinka iyo barnaamijyada wasaaradu u waday qarankan sida:
- Anoo Dugsiga tagi waayey M.A. Sheef
- Tababarka Macalimiinta
- Hanaanka Imtixaanaadka
- Hurumarinta manhajka iyo buugta dugsiyada
- Adiga oo hay’adaha Ajaanibka ah u gudbiya waxaan wasaaradda u gaar ah. una sheega falalka sharcidarada ah iyo agendayaal qarsoon. eeg Emailka 11/5/2016. iyo in ay wado wasaaradu argagixiso.
- Adoo ka hadla isku bedelka shaqaalaha een sameeyo wasiir ahaan.
Hadaba mudanayaa iyo marwooyinba, waxaan doonayaa inaan halkan kaga hadlo falalka wasiirku uu sameeyey, isna waydiino maxaa sharci ah maxaan ahayn. Isla markaana kaga jawaabno eedaha kor ku xusan ee la igu eedeeyey.
- Wasiirku askarta uu dhigay wasaarada ee uu yidhi ka joojiya Agaasimaha Guud inuu soo galo ma sharcibaa? mise waa sharci darro?.
- Agaasimaha Guud ma wasiirkaa u magacaabay oo xilkan qaranka u idmaday? Mise waxuu ku magacaaban yahay degreeto madaxwayne?
- Maxay askartu intay bushqad warqada ah iigu dhiibtay ii tidhi madaxtooyadaa lanaga soo amray ee la xidhiidh, ma wasiirkaa ku yidhi sidaa dhaha, Ilayn waanigan arkay in waraaquhu isaga ka yimaadeene?
- Warqadaha agaasime guud loo dirayo iyo hay’adaha dawladda goormay wasiirka sharci u noqotay in saxaafada loo qaybiyo. Habkani ma nidaamkii dawladeedba mise waa waxyaabaha ka baxsan anshaxa maamulka hay’adaha dawladda?
- Wasiirka iyo Agaasimaha Maamulka waxa ay jabsadeen Xafiiskii agaasimaha Guud. Waxa uu u hanjabay (Abused) xoghayntaydii oo uu qasab kaga qaatay furihii Markaasuu qqufulkiina ka badeshay. Arintaasi Madaxwaynaha iyo Dawladda iyo Shacabkaba waxaan leeyahay ma sharcibaa in xafiis aanad lahayn jabsataa?
- Maxaa ku kalifay wasiirka inuu xadkaa gaadho? Ma sharcigaan qabanayn? Ilayn shaqsi caadi ihii kuma dhaceen inuu jabsadee?
Waxaa kale oo wasiirku igu eedayay inaan ka hor imi barnaamijyo waxbarasho oo ay ka mid yihiin kuwa ku xusan qodobka 4aad, sida:
Dugsiga M.A.Sheef
Dugsigaa waan tagay waana la dhisay. Sabata uu iigu eedaynayo inaanan tagina waxuu ahaa inaan diiday lacagta uu qandaraaska ku bixiyey. Waxaana uu ku qandaraasay laba fasal iyo Store yar lacag dhan $71,000. Illaahaybaan idinku dhaarshee ma qiimahaasa ku baxa laba fasal iyo store yar oo dhan 22m +dayactir daaqado. waxaan idiin sheegayaa fasalada standardka ah ee Hay’adaha wax noo dhisaa waa $8000-$10,000. Hadaba marka hay’adii lacagta haysatay intaa qandraas ku bixiso maxaa budgetka yar ee dawlada uga dhigay farajiin. mise waa dhaka kale oo waa loo dhuljeefeeyey.
Tababarka macalimiinta
Anigu kamaan hor iman tababarka macalinka. Runtii waa mid aan u riyaaqsanaa. Waxaana markhaati u ahaa inaan anigu EUda oo diiday inay fankii macalimiinta ku wareejiso macaliminta dugsiyada hoose ka dhiga, ayaan ka dhaadhiciyey sida uu noo anfici doono iyo habka aanu howlaha u wadi doono. waxaa kaliya ee aan diiday habka loo maamulayey oo ahaa mid aan daacad laga ahayn ee “Far Hunguri”loo samaystay. Waxaanan ku taliyey in lagu qabto Jaamacadaha dalka oo leh Collegeyada education iyo agab wanaagsan. kuwaas oo runtii wax ka tari jirey dakhliga Jaamacadaha iyo machadyada macalimiinta lagu tababaro. waxayna ahayd dakhliga kaliya ee soo gala jaamacadahaa, waayo ardayda badankeedu uma gasho xirfad ahaan macalinimada siday digriiyada kale. Waxaana kabi jiray tababaradana macalimiinta. Waxaanad u samaysatay Xisaab baaneed gaar ah “Bank Account”. kaas oo aanad la wadaagin Agaasimaha Guud ee ka masuulka ah kharashaadka wasaaradda. Halkaas oo ay ku soo dhacdo Fiidii Macalimiinta ee jaamacaduhu qaadan jireen.
Tababarkaasi in lagu guul daraystayna waxaa markhaati kaaga ah oo aad adiguna usoo taagnayd markii subaxii sabtida 30 July 2016 shirkeenii Sabtiilaha ahaa gudidii loo diray xograadintu keentay warbixin toban page (10 Pages) ah oo baa ba’ ka dhigaysa hab maamulka tababarkii macalimiinta. Taasi oo aad wasiirku aad uga xanaaqay.
Manaahijta” Daabacaada Buugta Dugsiyada”
Wasiir waxaynu isku haynaa waa masiirkii iyo mustaqbalkii ubadka reer Somaliland ee dugsiyada dalka ku jira. Waxaanad diideen inaad adiga iyo Agaasimaha Manaahibtuba nala wadaagtaan habsami u socodka buugta qoristooda. Waxaana ku jirey degdeg habkan aad wax u wado oo aan anfacayn ubadkeena. waayo laba bilood manhaj dal buugtii laguma diyaariyo. Maadaama uu mustaqbalka horumarka dalkeenu waxuu ku xidhan yahay waxbarashada ubadkeena, taas oo iyaduna ku xidhan manhajka iyo buugta ama agabka kale ee waxbaasho.
Waxaana aad laga dayriyey buugta la qorayey aqoonta ku duugan. Markhaati waxaa iiga ah qorayaasha buugta in aanay wax agab ah ama buug ah haysan oon loo dhigin xarunta. Xafiiska manaahijtu mabad laha library. Waxaa kale oo ii markhaati ah markii wasiiku isaga oo ka xanaagsan warbixinta tababarka macalimiinta ee Sabtidii 30 July 2016 dhagaystay ayaa
Agaasimaha Manaahijtu noogu daray warbixintii buugta la qorayey.
Waxaan waydiiney Agaasimihii Manaahijta goorta uu wasaaradda u keenayo si loo hubiyo buugta la qoray wuuna diiday inuu sifiican ugaga jawaabo. Waxaan ku idhi “ Miyaanay haboonayn in buugaagta (Text books) maadooyinka kala duwan ee loo dhigi doono ubadkeen ahayn in wasaarada khabiiradeeda iyo dadka kale ee cilmiga u lahi inala eegaan si aynu u helo buug tayo badan?. Waxanan idhi ciddii doontaa ha daabacdee buug tayo cilmi ku duugan tahay ayaynu u baahanahay. kadib intaad xanaaqay ayuu shirkii xidhay oo xataa u diiday wasiiru dawoluha oo isku dayay inuu ku dajo, hase yeeshee wuu iska dhugtay oo diiday, sidaasaanu ku xidhmay shirkii.
maalintii kuxigtay 31 July 2016 waxaan warqad u diray Agaasimaha Manaahijta oo ku idhi fadlan buugta oo softa ah iyo hal copy oo sample ah keen wasaaradda si loo eego inta aanay daabacaad galin. Waxuuse ii soo diray jawaabta tixraaceedu tahay ____________________
isaga oo ii sheegay in bishii hore uu wasiirku u citiraafay in Agaasinkii Manaahijtu noqday “Institute of Curriculum Develpment”.
Illlaahay baan idinku dhaarshee ma Institute ayaa warqada wasiir ku samysanta? Ayaase jooga Ma Cabdillahi odaygan manaahijta oo kaliya ayaa Institute noqda.
Maalmahaa waxaan u yeedhay Inamadii gudoomiyayaasha buugtana oo aan ugu yeedhay kulan wasaaradda dhexdeeda ah waxuu ku amray in ayan iman.
Waxaan rumaysnaha inuu manhajka dalku yahay “ Masiir Umadeed” kaas oo u baahan in aad looga baaraa dego oo bulshada oo dhani ka qayb gasho een u baahnayn in laba bilood lagu sameeyo “manhaj qarafaa dhug ah”.
Habka Imtixaanaadka
Aniga oo isticmaalaya waaya aragnimada iyo aqoonta aan u leeyahay waxbarashad waxaan qaba in cidii dadaashaa ee aqoon u leh maadadii uu doono (Any Subject) uu gali karo imtixaan. lagana qaado iyada oo sifa sharciya la marayo si bulshadu hor ugu marto. Banii aadamka Illaahay maskaxdiiisa iyo fahankiisaba ma simin, waana sida faraheenaa. Hadii la simo ardayga cabqariga iyo ka baahiyaha gaarka ah leh maxaa loo tartansiiyaa ee imtixaanadka looga qaadayaa?
Gudoonka imtixaanaadkana looma dirin inuu imtixaan kaga qaado ardayga imisa sano ayaad fasalka soo fadhiday? Waa shaqada wasaarada iyo kormeerk oo A/Guud masuul ka yahay.
iyaga waxaa loo diray inuu imtixaanka ka qaado kaliya marka dugsiyadu ama wasaaradu ka soo codsato. Bil matal, Dugsiga Sheikh Secodary School waxy galaan IGCSE (EDEXEL) Examination U.K Jaamacadda aan ka soo baxay anigu ee London Univeristy Eximination board ka mid tahay. Mana yaqaanaan in ardayda reer Sheekh dhigtaan dugsiga sare laba,saddex iyo afar sane toona. Waxaa go’aamiya maamulka dugsiga inuz ardaygu gali karo iyo in kale. EDEXELna waxay qaadataa fiida imtixaanaadka, waan ay saxdaa.
Examination Boardkeenu waxa uu qabaa in hadii aad geedo beerto i.e Geed A, Geed B iyo geed C oo aad hor beerto A iyo B, C duna dambayso oo C da dambaysay midho dhasho in la yidhaa maxaad u midhaysay eed u dhaaftay A iyo B da. Hadii la doonayo inaad hore u socotao waxaa lagu daydaa cidii wax kugu dhaanta (Best Exam systems). Imtixaanaadku waxay u baahan yihiin in la casriyeeyo.
Wali ma oga xafiiska imtixaanaadku inay jiraan caruur ka yaryar 5 1/2 Shan iyo badh sano jirtay galeen EDEXEL GCSE Mathematics ay dugsiyada sare galaan. fadlen eeg (http://www.telegraph.co.uk/education/educationnews/7962546/GCSE-results-Girl-five-claims-record-while-seven-year-old-boy-receives-A.html).
Hay’adaha Ajinabiga ah
Waxaad u gudbisaa hay’adaha Ajaanibka ah u gudbiya waxaan wasaaradda u gaar ah. una sheega falalka sharcidarada ah iyo agendayaal qarsoon. eeg Emailka 11/5/2016.”
Waxan ka xumahay inaanu wasiirku si fiican u akhriyin nuqulka emailka uu iigu soo lifaaqay oo si cad u tusinaysa taariikhda 11/05/2016 waqtiga 07:45PM in Wasiirku xigeenkiisu ii soo qoray email uu nuqul dadkale oo ajinabi uu siiyey. Aniguna waxaan ku celiyey jawaabtii emailkaa at 08:23 PM. Hadaba ma anaa bilaabay mise wasiirkiisa?
Su’aasha ah waxaad ku sheegtay argagixiso wasaarada, Wasiir adaa lagaa rabaa inaad cadayso halkay kaga taalaa emailka aad ka hadashay?
Waxaa laga hadlayaa “Baadhitaan iyo lafa guris waxbarashada iyo himiladiisa” ma waxaad u qaadatay ESA/ESSP inay tahay argagixiso? Maan fahmin meesha aad erayadan ka keentay? qarankuna cadaynbaa kaa arabaa. Falaadhina gilgilasho kaagama go’do oo lagaaga tagi maayo.
Gaba gabadii wasiirku waxa uu yidhi “ Laga bilaabo saacada aad hesho warqadan waxaan kaa joojiyey xilkii Agaasime Guudnimo ee aad wasaaradda u haysay waxaana kaa reeban in aad xarunta wasaaradda iyo xafiiska aad ku shaqaynaysayba aad soo gasho laguguna arko amar la’aan”.
Su’aasha meesha taalaa waxaa weeye ma wasiirkaa xilka Agaasime Guudnimo ii dhiibay mise Madaxwaynaha J.S.L?
Wasaaraduna ma aqalkiisiibaa mise waa Makhaayad uu leeyahay? Cajeeeeeeeeeeeeeeb!
Waxaan ka xumahay in aanad fahmin awoodaha kala duwan ee dawladda, inkasta oo aad in ka badan 20 sano guurtida ka shaqaynaysay waxaad moodaa inaanay habka dawladnimada waxbaba kaaga duxin maadaama oo aanad wali garanayn Asdaamaha Shaqadaada (Job Description) iyo awoodaheeda toona. waxaana kugula talin lahaa :
- Ka fiirsato intaanada wax fallen.
- Si Guurtinimo uga shaqee xilka qaranka oo ha qarda jeexin, kuna ekow xayndaabka sharciga, hadii kale sida aad doonto samee meelkastaa way kuu banaantahay eh.
Agaasimaha Guud ee Wasaaarada waxbarashada ee Madaxwaynaha J.S.L xilka qaran u magacaabayna adigu kam qaadi kartid xilkiisa. Qoraalada aad ku sheegtay inaad xilka iga joojisayna micnaheedu waa anaa madaxwaynihii ah. Anna waxaan ku leeyahay “Waad ka tidhi”
Intaasi waa is difaacii shareecadu i siisay. Waxii kale ee dhaliilo iyo khalaaf shaqo ah
u bandhigi maayo sidii wasiiirka saxaafada. Waxaanu ku xalli doonaa wasaarada dhexdeeda . Haday naga maaran siin waydana cida nasoo magacowday ayaanu u gudbin si ay noogu gar naqdo.
Wa bilaahi Towfiiq .
Abiib Ahmed Ali
Agaasimaha Guud ee W.W.&.T.Sare