Sumadiisu waa maya, wuu suurad wacan yahay, sawdkiisa xabeeb buu u
sameeyaa, uu raganimo ka baadh baadho, si buu u siloonyahay, wax kasta
dhanka xun buu ka eegaa isagoo ku eegaya
indho xun, ficil kastuu samaynayo wuxuu ka horaysiiyaa maxaa iga soo
galaya, wuxuu moodayaa inuu ogyahay wax soo socda, oo muxuu u moodi
waayay, isaga wuxuu sameeyaaba makala duwana, wadadii uu shalay maray
ayuu maanta hayaa, wuxuuna aaminsanyahay in dunida wax wanaag la
yidhaahdaaba jirin.
Wuxuu ku xisaabtamaa halhays si xun uu u adeegsado oo odhanaya “
khayrba ha falin shar kuuma yimaadee”, qofku salaamayo wuu u dhoola
cadeeyaa isagoo hoosta ka xaqiraya, uguna yeedhaa, qofku wuxuu
jecelyahay sida “dhakhtar,engineer ama madaxweynaba” xisti baana ka
buuxa qofna uma ogola inuu heer gaadho, oo muxuu ugu ogolaan,
soomaalidaa iska saasa oon wanaagaba isku ogolayne, libintooda wuu ka
gubtaa,waxyeelada soo gaadhana waa ku gam’aa, da’ahaan waa curdin,
caqligase waa ka cajuus.
Dugsiga waa aadaa, duruustana waa bartaa, wuxuuse u bartaa sida
waxlaysku waydaariyo oo musuqmaasuq ku dhex jiro, malcaamado dhawra
wuu galay imikana tiisii ugu dambaystuu ku jiraa, oo uu qarka u saaran
yahay in laga eryo sidii kuwii hore looga eryay,oo maxaa looga eryaa?
Waxaa looga eryaa diintuu ku kaftamaa, dadkana kaga qosli yidhaah,
qofna uguma qiro cilmiguu leeyahay ama wanaagiisa, isagu se waa is
aqoonsanyahay, calan gaarana waa iska dul taagay, wax kastoo
wanaagsana waa isku sheekaa, mar waa siyaasi xilalka waaweyn kala
xakameeya, mar waa waaniye dadka walaaleeya ,marar kalena waa suldaan
beelaha colaaduhu ka dhaxeyso heshiisiiy.
Maanta wuxuu rabaa inuu xil qabto, uma qabanayo inuu dadka baahan ku
daryeelo, uma qabanayo inuu walaalahii wax ugu taro, ama inuu umadiisa
ku taageero, wuxuu u qabanaya dano gaar, xilka loo igmado sidiisuu uga
soo baxayaa, maxayse ugu taala hadii aana laga anfacayn.
Waxa agtiisa ka muqadas ah ninka cad, oo uu moodo rasuul loo soo
dirayba, markuu u soo galena, fadhiguu uga kacaa, wuxuu ka dalbadana,
deg deg ugu fuliyo.
Sida xoolaha umada loo gurto waa hawshiisa, sida xeedho looga
buuxsadana waabuu ku heshiiyay, xafiiltana waa lagu xantaa, dadka
dhibaatada ula yimaada sida loo diido waa yaqaanaa, markuu dadka u
baahdana sida loo baryootamo waaba ku xariif.
Maanta wuxuu ku taaganyahay suudh madaw oo nooca ugu qaalisan ee dalka
laga helo ah,waxaana ka amarqaata boqolaal shaqaale oo u jajaban
eraygiisa, golle kastana nin buu dhigtay, ganjeelkiisa waxaa ka soo
baxa gawaadhi mad madow oon la arag cida ku dhex jirta, waxaana
ilaaliya nin madow oon garanayn afka, ruuxa wax waydiiyana madaxa u
lula, xoogiisana waxaaba la moodaa inuu jimicsiga shahaadada ugu
sareysa ka sito, maalin ba qofbaa taga golihiisa, qofkastoo uga
muraadyeeshana isagoo faraxsan wali ma soo noqon, waana wax aan dhicin
dhawr mooyaane, intayna isaga gaadhinba dhawr ka amar qaataa soo
celiya, oo idhaahda intuu isagu odhan lahaa oo bilaa naxariisa, ruux
kasta uu muraadkiisa ka hor istaaga si buu isku ciilaa, waxooganaha
wuu sii calaacala, mid markuu salaada dhamaysto habaar u yara quusiya,
mid meelaha mareegaha si dadban uga abaara, ka aan habaarina waa ka
yidhaahda isagoo ku qaylinaya xaq uma laha, iyo mid ka gabyo ba, waxaa
cisho aan fogayn dhegahayga ku soo dhacday mid ka maansooday oo leh.
“Golihii arimiskuu
Amarqaate joogaa
Lagu yidhi adoomaha
Aabahood la garanayn
Arjigooda diidmee”
Sida dadka loo xado waa yaqaana, mase yaqaan sida dadka loo xaqdhawro
, sida loo tawaawaco waa yaqaana mase yaqaan sida wax loo taageero,
sida qof loo hunguriyeeyo waa yaqaan, mase yaqaan sida loogu
hambalyeeyo, xaaskiisu way xuub dhacsatay iyadoo aad moodo geed
qalalay, ciyaalkiisa markuu la joogo wuu cadaadiyaa, iyaguna hoostay
ka colaadiyaan, camalkiisa waa ogyahay, wuxuuba u haystaa in sidaas
inuu falo dunida loo keenay, dagaalada wuu maal galiyaa, intii
karaankiisa ee uu dad kala gayn karana waa kala geeyaa, waxa ugu
qaalisan ee uu agtiisa qiimo kale waa qabyaalada, habeenkii indho
iskuma geeyo, haduu
isku keeyana umadii u dhaxalkooga cunaa, ka dhex dhawaaqda.
Xaq waxad u leedahay inaad ila yaabtid, ood igula yaabtid ninkan bilaa
wanaaga ah een dadka u soo bandhigayo, isaguse xaq uma laha inuu ina
maamulo, Xaq waxad u leedahay inaad ninka noocan ogaatid si aad iskaga
dhex qabatid, isaguse xaq uma laha inuu isku keen dhex qariyo, xaq
waxaan u leeyahay inaan ninkan sheego, adna xaq waxaad u leedahay
inaad shaacisid, isaguse xaq uma laha inuu ku shakaalo, oo aad shib
tidhaahdid.
Hadaad dhab ahaan rabtid, inaad ogaatid, gadaashaada eeg iyo afarta
geesood, yayna ku dagin qosolkiisa iyo qawlkiisa dabac san, waadigaa
judhiiba indhaha qac, ku siiyay adayse kuu taalaa waxaad ka yeeleyso,
aan kusoo kala jeediyo shaydaankaan idiin waday.
Wuxuu jeedaalinayaa hareerihiisa, wuxuu isku quulaaminayaa sharaabo
kala duduwan, cuntana hadalkeedaba daa, wuxuu isku haystaa inuu figta
sare saaranyahay, markay dadka damiirka lihi qiimeeyaana isagaa ugu
dulaysan, aakhiriyo aduunba aan waxba u dhigan, wadaadada wax u sheeg
is idhaah wuu quudhsada, qunyar qunyar buu arkayaa oo xoolihiisii u
sii baaba’ayaan, xilalkiina laga xayuubinayo.
Haddeer jeebkiisu waa madhanyahay, maamuuskii iyo magacuu lahaana
hawaday raaceen, xoolihii iyo xilalkuu hayay ma jiraan, oo miyuu ku
waarayay? Maya, ilaahii siiyaa imikaba ka qaaday, wuxuu afka ku hayaa,
xabad sigaara wuxuu dib u milicsanayaa waayihiisii hore, iyo siduu
dadka u waxyeelayn jiray, xaaskiisii iyo caruurtiisii waa horay ka
carareen, wuxuu arkayaa aqalkiisii iyo agabkiisii oo lagu dul
xaraashayo, wax calala intaa u huwanyahuu haystaa, waliba deynbaa dib
loogu sii leeyey, maxkamad kasta oo dalka ka jirtaana waa laga rabaa,
cishaba meel buu isku qaadaa isagoo quud ka eegaaya, isagoon waxba ku
jirin ayay laba xoog waaweyni garbaha laalaadiyaan, laamigana afka u
saaraan, wax waydiintii wuu ka rajo beelay, waayo wuu sii ogyahay war
celinta, wuxuu galaa buulyaroo ka dhex qotoma kharaabad dagaaladii
sokeeye ku aafowday, maryahiisa uu kabkabay buul socda ayay u
egaadeen, caruurtuna waxayba ku yidhaahdaan ninka waalan, wuu
doorsoomay wajigiisa hadaad eegtidna isagii aad garanaysayba maaha ,
dadbadani inuu dhintay u haystaan, aniguse inuu damiirkiisu dhintaad
ogahay.
Wuxuu dib u xasuussanayaa, maalin isaga maalmaha uga duwanayd, oy
waalidkii dhalay ay caawimo, ugu soo carareen, isagoo qalbigiisa
naxariis uga baadh baadhayaa, ayuu si dabacsan ugu sheegay
waashmaankii, inuu dibada uga saaro, maalintaasay xaafadoodu tir
tirtay, liiska xaafada ka masaxeen.
Intii uu tusaale u ahaa, ee tilmaamsanaysay, waxay ku baroordiiqaan
geesi naga baxuu ahaa, imika ma hadlo haduuse hadli lahaa wax khayrleh
kumuu hadleen, isagoo meelahaa marmaraya ayay dhagahiisu soo qabteen
maanso uu islahaaba malaha adigaa laguu jeedaa,
Xeerbeegti baa tiri
Kolka aad xabaal gasho
Xaalkaagu meel maro
Xukunkana laguu jaro
Markuu intaas ka dhagaystay ayuu ka cararay waayo wuu ogyahay inta u
xigi lahayd intaas, noloshu waa u gabaabsi, gabalkii u dhacaaba waa u
dhiilo, dhaayahiisu way basaaseen, habeenba wuxuu isku eegaa daroogada
cusub ee magaalada soo gasha, oo tallow muu iibsadaa, mayee wuu xadaa,
maalintii dambe waxaa maydkiisa laga helay luuqku xiga buulkiisa oo uu
ku miyirbeelay halkaasna naftu kaga haaday, Lagana baahiyay war
sidayaasha. Wuu sii tawaawacay ilbidhiqsiyadii ugu dambeysay ee
noloshiisa isagoo leh:
Dharaarti qiyaame mooji
Halkuu rabi ii dhaqaajin
Siraadka halkaan ka dhaafi
Markuu dhididkaygu hooro
Cadeeda lasoo dhaweeyo
Mayl iyo dhudhun lay jirsiiyo
Waraaqaha laysu dhiibo
Mid dhawrsani igu yidhaahdo
Nafeyba camalkaaga dheeho
Maxaan dhahayaa jawaabta?