Nin Somalilander ah ayaa laga hayaa “Allaylehe inteedaan ku sugay.” Ma

maanta ayaa Madaxweyne Axmed-Siiraanyo u adeegsaday xukunka Hubaal

xeerkii ciqaabta ee Somaliya,kuna saxeexan-yahay Adam C.Cusman,lana

dejiyay 1962.Ma anigaa riyoonaya oo u qaba dalkan Jamhuuriyada

Somaliland inuu leeyahay dastuur u gaar ah,sharciyo iyo xeerar u gaar

ah,yahay-na dal madaxbanaan mise qoon qarsoon ayaa dalkan ka taliya.

Wax badan ayaynu ka maqalay madaxweyne Axmed-siiraanyo isagoo leh

“Cadaalada ayaanu sugi doonaa.” Tolow ma waxa uu u jeeday xabaal

ayaanu ku ridi doonaa cadaalada marka dhibanayaashii wargeyska Hubaal

mar labaad madaxtooyadu u adeegsatay boliska,xeer ilaaliyaha guud iyo

garsooraha maxkamada gobolka M/Jeex ayagoo ku eedaynaya Madaxweyne

Axmed-Siiraanyo,wakiilka ganacsiga itoobiya iyo niilka ayay hubaal wax

ka qortay.Waa yaabe miyaanu Madaxweyne Axmed-siiraanyo ahayn

musharaxii shalay ay saxaafadu u badheedhay hiilkiisa? Maxaa maanta

isbedelay ee ay saxaafadu ku mutaysatay abaal-darrada la gashay

xabsiyada dalka.Sawtuu khudbad kasta oo uu ummada u jeediyo ku

darsanaayay “waxaanu dhiiri gelin doonaa saxaafada madaxa-banaan”.

Mar kasta oo aan dib u raaco ballan-qaadyadii,khudbadahii Madaxweyne

Axmed-Siiraanyo iyo talaabooyinka cadaalad darrada ah ee ay dawladiisu

ku hayso saxaafada madaxabanaan waxaan talo ku daayaa ma jiro wax u

dhaxeeya dhaqamadii keli-taliyahii Afweyne iyo dhaqamada Madaxwene

Axmed-siiraanyo ku hogaaminayo dalka,waxaanu heeryada ka rogay inuu

yahay laba nin ama cid kale metesho.Waxanse madaxweynaha leeyahay

“ogow dhirta waxa jira geed lagama garaacaan ah.” Nabad aan ku

ledo,waxaan doonana aan falo ogow waa tii adiga iyo aniguba ka

halganaye.

Markaan jaleeco falalka wasiir Xirsi oo hadal hayntiisu ku badantahay

shacabkana waxa igu soo dhacda inuu wasiirku ku hawlan-yahay olole u

gaar ah oo ku jihaysan siduu u fuuli lahaa kursiga uu maanta ku

fadhiyo Madaxweyne Axmed-siiraanyo.Hadaan yara saro waxa muuqata mar

labaad inuu Kulmiye isu diyaarinayo hogaanka dalka,Xirsi-na uu

dheelaayo waalo-da ay geel-jirahu ardaaga ku cayaaraan.Bal u fiirso

tabaha uu ugu dhameeyay tartamayaal ka soo baxa degaanka uu Xirsi ka

soo jeedo ee uu keli mudh ka soo yidhi.Wasiir Xirsi waxa uu haatana ku

hawlan-yahay shaxdii uu ugu dhamayn lahaa tartame ka soo baxa degaanka

waqooyiga Hargeysa oo ahaa codadkii ugu badnaa ee Kulmiye ku soo

baxay.Waana arrinka maanta dabada haya wada-tashiga ay wadaan degaanka

waqooyiga Hargeysa.Waa sida uu filayo-e waxa u muuqata Xirsi inuu keli

ku noqdo tartanka madaxweyne ee Kulmiye filaayo doorka labaad inuu ku

guulaysto hogaanka dalka.Sidaa darteed ayaan u arkay xukunka

xaqdarrada ah ee ay dawladu kula kacday wargeyska Hubaal inuu

garsooraha maxkamada gobolka M/Jeex fuliyay amar kaga yimi dhinaca

Wasiir Xirsi loona soo mariyay Xeer-ilaaliyaha guud.Waayo,waxaynu

ogsoonahay mar kasta oo ay dawladu danay-nayso dacwad in loo dhiibo

garsoore Cusmaan oo ka mid ah 12ban garsoore oo ka hawl gala maxkamada

gobolka M/Jeex.Weliba marka uu garsoore Cusmaan waday xukunka

xaqdarrada ah ee uu ku riday Hubaal waxa ku socday dacwad,waxaana la

balansanaa gudida cadaalada.Waxa loo xushay garsoore dacwadi ku socoto

waa dhako qaawan.

Waxa aan ku soo afjarayaa fariin aan u dirayo Madaxweyne

Axmed-Siiraanyo,waxaanan leeyahay madaxweyne kaama qabato saxaafadii

ku garab gashay ee si badheedh ah kuugu hiilisay inaad maanta ku

xidh-xidho wax baa layga qoray ee waa inaad dhibanayaasha hubaal iyo

wargayskaba si dhakhso ah ugu soo celisaa xoriyadoodii oo aad fulisaa

odhaah-daadii ahayd “Waanu ka soo horjeednaa cabudhida saxaafada

madaxa banaan.Markaa Mudane Madaxweyne ma adigaa yidhi”Hubaal ayaa wax

iga qortay” mise waa caadadii wasiir Xirsi.

Xuseen Xasan Badmaax

Hargeysa/JSL