Washington(W,N)-Madaxweynaha Maraykanka Joe Biden ayaa saxeexay sharciga Ogolaanshaha Difaaca Qaranka, ama NDAA ee sanad xisaabeedka 2022, kaas oo fasaxaya 770 bilyan oo dollar oo dhanka difaaca ah, sida laga soo xigtay aqalka Aqalka Cad ee looga taliyo dalka Maraykanka.

Sharci uu saxeexay madaweyne Joe Biden, ayaa ahmiyad weyn u leh Jamhuuriyadda Somaliland, gaar ahaan dhinacyada arrimaha Millatariga, difaaca iyo siyaasadda iyo arrimaha diblumaasiyadda. Kaas oo la filayo in uu wax weyn ka tari-doono qaddiyada madax-bannaanida Jamhuuriyada Somalialnd.

Senator James Risch (R-Idaho), oo ah xubin sare oo ka tirsan Guddiga Xidhiidhka Arrimaha Dibadda ee aqalka Senate-ka, ayaa bishii hore soo bandhigay wax ka beddelka xeerka oggolaanshaha Difaaca Qaranka ee Miisaaniyadda 2022 (FY2022) ama NDAA si loo dhiso iskaashi amni iyo gaashaan oo u dhexeeya Maraykanka iyo Somaliland.

Sharcigan Difaaca Qaranka oo wax ka bedel lagu sameeyay ayaa dhigaya in iskaashigan dawladaha Maraykanka iyo Somaliland lagu daro isku-duwidda hay’adaha amniga ee dawladda Somaliland, oo ay ku jiraan Wasaaradda Gaashaandhigga iyo Ciidammada Somaliland.

“Xoghayaha Arrimaha Dibadda, isaga oo la tashanaya Xoghayaha Difaaca, waa inuu sameeyaa daraasad ku saabsan suurto-galnimada in la aasaaso iskaashi amni iyo mid difaac oo u dhexeeya Maraykanka iyo Somaliland. Ugu dambeyn 180 maalmood oo ka bilaabmaya ka dib taariikhda la dhaqan galiyay sharcigan, Xoghayaha Dawladda, isaga oo la kaashanaya Xoghayaha Difaaca iyo waaxyaha iyo hay’adaha kale ee Maraykanka ee ay khusayso, waa in uu u soo gudbiyaa warbixin hufan oo la xidhiidha guddiyada shirarka ee ku habboon ee ka kooban natiijooyinka daraasadda ee looga baahan yahay,” ayaa lagu yidhi wax ka beddelka sharcigan.

Sharcigan ayaa sidoo kale waajibinaya in Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee dalka Maraykanku uu sameeyo Daraasada la xidhiidha Suurta-galnimada, in la aasaaso iskaashiga amniga iyo difaaca ee u dhexeeya Maraykanka iyo Somaliland, sida:-

1. Fursado u banaan Maraykanka inuu taageero tababarida jileyaasha laamaha amniga Somaliland iyadoo si gaar ah diiradda loo saarayo ka hortagga argagixisada iyo amniga badda;
2. Waxa ka mid ah wada shaqaynta hay’adaha amniga ee dawladda Somaliland, oo ay ku jiraan Wasaaradda Gaashaandhigga iyo Ciidammada Somaliland.
3. Wuxuu go’aamiyaa fursadaha iskaashiga ee raadinta danaha amniga qaranka Mareykanka ee Geeska Afrika, Gacanka Cadmeed, iyo gobolka ballaadhan ee Indo-Pacific;
4. In la aqoonsado fursadaha uu Maraykanku ku tababaro hawl-wadeennada laamaha ammaanka Somaliland si loo horumariyo xirfadda iyo kartida;
5. Sharcigani wuxuu ka soocan yahay kana duwan yahay iskaashi kasta oo dhanka amniga iyo difaaca ah oo uu Maraykanku la leeyahay Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.
6. Maraykanku waxa uu dawladda Somaliland iyo saraakiisha ciidamada kala hadlay, sidii loo siin lahaa tababaro ay ka mid yihiin; Meesha tababaradaas lagu bixinayo, Ilaa iyo inta ay le’egtahay in ciidamada Somaliland ay muujiyeen kartida ay ku qaadan karaan tababaradii hore; iyo
7. Awoodda ay ciidamada ammaanka Somaliland u leeyihiin inay joogteeyaan oo ay si habboon uga faa’iidaystaan tababarradaas.
8. In Maraykanku si toos ah iskaashi dhinaca amniga iyo difaaca ah ula yeesho Somaliland.

Horaantii bishan, xildhibaanada (Senatka) iyo golaha Wakiilada Maraykanka ayaa si weyn ugu codeeyay sharciga difaaca, kaas oo taageero xoogan ka helaya xildhibaanada xisbiyadaw Dimuqraadiyiinta iyo Jamhuuriga ee siyaasada dejinta sharciga sanadlaha ah ee Waaxda Difaaca.

“Sharcigu wuxuu bixiyaa faa’iidooyin muhiim ah wuxuuna kor u qaadayaa helitaanka caddaaladda ee shaqaalaha militariga iyo qoysaskooda, waxaana ku jira mas’uuliyiinta muhiimka ah si ay u taageeraan difaaca qaranka ee dalkeena,” Biden ayaa ku yidhi hadal uu soo saaray ka dib markii uu saxeexay sharciga.

DAA waxaa si dhow isha ugu haya warshado badan iyo daneenayaal kale, sababta oo ah waa mid ka mid ah sharciyada kaliya ee ugu waaweyn ee noqda sharci sannad kasta iyo sababtoo ah waxay ka hadlaysaa arrimo badan oo kala duwan. NDAA waa sharci sannadle ah oo soo jiray muddo lixdan sanno ah.

Oggolaanshaha qiyaastii 5% kharashaadka militariga ee ka badan sanadkii hore, miisaaniyada 2022 NDAA waa tanaasul ka dib wadahadalo adag oo u dhexeeya Aqalka iyo Senatka Dimuqraadiyiinta iyo Jamhuuriga ka dib markii ay hakiyeen khilaafaadyo ku saabsan siyaasada Shiinaha iyo Ruushka.

Waxaa ka mid ah in 2.7% la kordhiyo mushaharka ciidamada, iyo iibsashada diyaarado iyo maraakiibta badda, marka lagu daro xeeladaha lagula tacaalayo khataraha juquraafiga, gaar ahaan Ruushka iyo Shiinaha.

NDAA waxaa ka mid ah $300 milyan oo loogu talagalay Hindisaha Kaalmada Amniga ee Ukraine, kaas oo taageero siiya ciidamada qalabka sida ee Ukraine, $4 bilyan oo loogu talagalay Hindisaha Difaaca Yurub iyo $150 milyan oo loogu talagalay iskaashiga amniga Baltic.

Dhanka Shiinaha, biilka waxaa ka mid ah $7.1 bilyan oo loogu talagalay Hindisaha Ka-hortagga Baasifiga iyo bayaanka taageerada Congress-ka ee difaaca Taiwan, iyo sidoo kale mamnuucida Wasaaradda Difaaca ee soo iibinta alaabada lagu soo saaro shaqada qasabka ah ee gobolka Xinjiang ee Shiinaha