|
|||||
WAJAALE NEWS
Isticmaalka Lacagaha-Qalaad (Dollarization) Iyo Dhaqaalaha Somaliland
April 28, 2015 - Written by Editor:Somaliland waxa ay mar labaad xornimadeedii la soo noqotay 1991-kii. Isla markaana, dhaxashay nidaam-dhaqaale iyo mid siyasadeed oo ibtilaysan. Xidhiidhka shacabka iyo dawladda ee murugsan waa mid ku qotoma kalsooni la’aanta dadku ay ku qabeen hay’adaha nidaamka dawladnimo. Badalaada xaladaasina waa mid u baahan toosin iyo turxaan bixin qotodheer. Nidaam-yaranta dawladnimo ee Somaliland ayaa aad uga muuqata dhinacyo badan oo ay ka mid yihiin; gar-soorka iyo cadaaladda, arimaha bulshada, iyo dhaqalaha. Arimahaasi aan soo sheegnay badankooda ayaa ah qaar si uun lagu xalin karo dhaqankeena, lakin marka ay timaad siyasadda dhaqale way adag tahay in dhaqanka dib loogu noqdo ,sababta oo ah dhaqankeena waa mid ku qotoma wadaaga, is-kalmaysiga iyo wax isa-siinta. Nidamka dhaqale ee ay dunidu manta isticmaasho asal kiisu waa; tartan, hanti-goosi iyo muruq-maalasho.Hadaba taas ayaa keentay in mamulka habka-dhaqaale ee Somaliland uu noqdo mid murugsan.
Dhawaan ayay dawlada Somaliland si lama filaan ah ugu dhawaaqday joojinta lacagaha qalaad ee lagu isticmaalo mobile-da sida Zaad-ka iyo e-dahab-ka; iyada oo dawladdu ka biyo diiday Shilinka Somaliland ee qimehiisu hoos u yara dhacay dhawanahan danbe. SOOYAALKA SHILINKA SOMALILAND Sanadku marki uu aha 1994-tii ayaa dawladii Maxamed X. Ibrahim Egal (Alle ha u naxariste) dalka u soo dabacday lacag cusub oo loogu magac daray Shilinka Somaliland. Xiligaa waxa lagu sarifayay $1 ilaa SLsh 50, maanta oo tariikhdu tahay 23/04/2015 waxa lagu badalanayaa $1 ilaa SLsh 7000 taasi waxa ay ku tusaysaa qiima dhaca aad u sareeyaa ku yimi shilinka Somaliland in uu kor u dhaafay 14,000 boqolkiiba. ARIMAHA KEENA QIIME-DHACA (DEPRECIATION) LACAGAHA Arimo badan ayaa keeni kara hoos u dhaca ku yimaada qiimaha-dhaca (depreciation) lacageed ee wadan leeyahay, waxana ka mid ah:
ISTICMAALKA LACAGAHA QALAAD Si aynu u iftimino walaca dawlada Somaliland ee ku aadan dhicnaca hoos u dhaca qiimaha Shilinka Somaliland , waxa aynu eegi doona sababaha keeni kara isticmaalka lacagaha qalaad( dollarization). Isticmaalka dollar-ku kuma cusba Somaliland iyo calamka intiisa kaleba. Isticmalka lacagaha qalaad waa arin siyaasadeed, bulsho iyo dhaqaale oo caalami ah, taas oon ku ekayn xili iyo meel. Wadanka Panama ayaa lacagtiisa toos ugu badashay dollar-ka sanad ku markii uu ahaa 1904kii. Somaliland gudeheeda waxa lacagaha qalaad oo Dollar-ku hormuud ka yahay la adeegsan jiran ilaaa nidaamki aan la-mahadin ee siyaad bare. Manta, Dollar-ka waxa lagu isticmalaa; bixinta kiroyinka, bisha iskuulada, hudhelada, tigidada diyaradaha, korontada, mushaharad, iibsiga dhulka iyo guryaha iwm. Haddaba, garashada sabab-ha ka qaybqatay isticmaalka lacagaha qaalaad ee gudaha Somaliland ayaa u bahan cilim badhis, lakin waxa la tilmaami karaa arimo badan oo keeni kara isticmalka lacagaha qalaad.
Sababaha kor ku xusan ayaa keenay in Shilinka Somaliland noqdo mid aan la’aqoon meesha laga hago.
Haddaba, marka aan eegno arimaha kor ku xusan ayaa waxa muuqataa hoos u dhaca shilinka Somaliland in ay sababi karaan arimo badan oo xidhiidh ka dhexeeyo. Sidaa dartee, joojinta dollor-ka lagu isticmalo lacagta-mobile ku, kalideed, noqon mayso mid xasilooni ku keenta Shilinka Somaliland, joojisana isticmalka dollar-ka. Si kastaba ha ahatee, waxa aan u soo jeedinayaa cidii ay xukhsayso in mar kasta ay haboon tahay in daraasad baladhan la sameeyo inta aan laab-lakac iyo ra’yi kaldan lagu majaro habaabin siyasadda dhaqalaha ee dalka. Warsame M. Axmed Bare,Cilmiga Dhaqalaha Ah
COMMENTS
|
LINKS
|
||||
|